Ποιος είναι ο λόγος και πώς ασχολήθηκες µε το σύστηµα του Yoga;
Είναι µία εµπειρία ζωής. Νοµίζω ότι τίποτα δεν έρχεται να σε συναντήσει τυχαία. Υπάρχει ένας συγκεκριµένος λόγος που όλα γίνονται την συγκεκριµένη στιγµή για να σε βοηθήσουν να προχωρήσεις και να δεις ποια πορεία χρειάζεται να ακολουθήσεις στη ζωή σου.
Η πρώτη µου επαφή έγινε το 1984-85 κυρίως µε ασκήσεις χαλάρωσης και απλές asanas που µας έκανε ο τότε προπονητής µου στο στίβο Ανδρέας Προβελλέγιος, µαθητής τότε του κοινού µας δασκάλου στη Yoga Bob Najemy.
Επειδή ήµουν υπερβολικά δραστήριο άτοµο σε σώµα και νου, ένιωθα ότι η Υοga µου έδινε ισορροπία και υγεία µε το να δρω δίχως να βιάζοµαι, όπως άλλωστε, χαρακτηριστικά αναφέρει και ο Λάο Τσε: «∆ράσε Αβίαστα».
Οι δραστηριότητές µου φυσικά δεν σταµάτησαν, αλλά ίσα ίσα αυξήθηκαν µε τη φοίτησή µου στο πανεπιστήµιο των ΤΕΦΑΑ Κοµοτηνής. Είχα µια έντονη τάση να πιέζω τον εαυτό µου και ιδιαίτερα το σώµα µου και ένιωθα την ανάγκη της ξεκούρασης και απελευθέρωσης της έντασης των µυών, που πολλές φορές δεν καλύπτονταν µε απλές διατάσεις ή ύπνο. Με τις τεχνικές της yoga απολάµβανα την αποσυµφόρηση της έντασης και του άγχους και ένιωθα να αναλαµβάνω όλες τις δυνάµεις µου…
Μόνιµοι σύντροφοι στα φοιτητικά µου χρόνια, βιβλία του Bob Najemy και ιδιαίτερα το “Γιόγκα για υγεία και ηρεµία”. Ενώ µου άρεσε πολύ το Πανεπιστήµιο και όλα όσα µαθαίναµε περί Γυµναστικής και Αθλητισµού και συλλογιζόµενος το απόφθεγµα: «Ευκταίο θα ήταν να υπάρχει υγιής νους σε υγιές σώµα»* µε έκανε να θέλω να διδάξω περισσότερο στη ζωή µου τη Φυσική Αγωγή παρά τον Αθλητισµό. Ένιωθα πως µε αυτό τον τρόπο ζωής θα έκανα περισσότερο ευτυχισµένο εµένα, αλλά και τους µαθητές µου. Το σύστηµα φυσικά της Yoga αποδεδειγµένα είναι αυτό που ασχολείται ολοκληρωτικά µε την υγεία του σώµατος, την «κάθαρση» του νου, τη γαλήνη της Καρδιάς και γενικότερα αποκαθιστά την αρµονία και ισορροπία του Ανθρώπινου όντος, µέσω της αυτογνωσίας. Πώς είναι δυνατόν να µην ασχοληθεί κάποιος µε το «σύστηµα» αυτό όταν αυτός μάλιστα, ενδιαφέρεται σοβαρά µε το «Γνώθι σαυτόν»; ∆εν είναι καθόλου τυχαία η έκφραση του Krishnamurti: «Η δράση δίχως αυτογνωσία έχει πολύ λίγη Σηµασία».
* Οι αρχαίοι Έλληνες δεν ταύτιζαν απόλυτα την υγεία του νοός (της ψυχής) µε την υγεία του σώµατος. Ο Πλάτων στον “Πρωταγόρα” του, γράφει ότι στέλνουν τους νέους σε σχολείο γυµναστού (παιδοτρίβου) “ίνα τα σώµατα βελτίω έχοντες υπηρετώσι τή διανοία χρηστή ούση”. ∆ηλαδή, πρέπει να γυµνάζονται τα σώµατα, ώστε τα εύρωστα σώµατα να εξυπηρετούν την διάνοια όταν είναι υγιής. Ο ρήτωρ Λυσίας στον λόγο του “υπέρ του αδυνάτου” γράφει: “τα του σώµατος δυστυχήµατα τοίς της ψυχής επιτηδεύµασιν ιάσθαι”, δηλαδή «θεραπεύουµε τα δυστυχήµατα του σώµατος µε τις αρετές της ψυχής. Και ο ∆ηµόκριτος γράφει: “ψυχής µέν γάρ τελεότης σκήνεος µοχθηρίην ορθοί, σκήνεος δέ ισχύς άνευ λογισµού ψυχήν ουδέν τι αµείνω τίθησιν”, δηλαδή “η τελειότης της ψυχής αποκαθιστά τα ελαττώµατα του σώµατος, ενώ η σωµατική δύναµις άνευ ορθοφροσύνης ουδέν προσθέτει καλύτερον εις την ψυχήν”.
Όµως παρόλα αυτά για κάποιο µεγάλο µάλιστα διάστηµα σε βλέπαµε να δραστηριοποιείσαι έντονα στον χώρο του aerobic και fitness µε shows, µαραθώνιους aerobics, εισηγήσεις σεµιναρίων και γυµναστική στην τηλεόραση.
Ναι η αλήθεια είναι ότι µετά το 1991 και την αποφοίτηση µου από τα ΤΕΦΑΑ µε πήρε “η µπόρα” του Aerobic περισσότερο σαν επαγγελµατική αποκατάσταση στην αρχή. ∆εν µπορώ να πω ότι το έκανα αναγκαστικά, ίσα ίσα η εποχή εκείνη θα µου µείνει αξέχαστη. Ιδιαίτερα η επταετία (1994-2001) ήταν πολύ εποικοδοµητική και έντονη σε εµπειρίες και αναµνήσεις.
Οι γνωριµίες, τα γεγονότα και η δραστήρια ενασχόλησή µου µε το fitness σε πολλά επίπεδα, από διδασκαλίες και σεµινάρια έως την προβολή του fitness στην τηλεόραση σηµάδεψαν και αυτά την πορεία τις ζωής µου. Η ίδρυση του Κέντρου Άσκησης “Εν δράσει” και οι πολλές οικογενειακές και επαγγελµατικές µου υποχρεώσεις πάνω σε θέµατα γυµναστικής µε έκαναν να αποχωριστώ για λίγο τη Yoga.
Ήταν µία εποχή για να κατανοήσω πιο βαθιά την έννοια του fitness και να αισθανθώ µέσα από τις πολλές ώρες διδασκαλίας σε απλούς αθλούµενους και σπουδαστές τις ανάγκες τους και τι θα ήταν αυτό που θα ωθούσε σε πιο υψηλά επίπεδα το χώρο της άσκησης αλλά και γενικότερα το χώρο του γυµναστηρίου.
Από το 1998 µέχρι και σήµερα άρχισα να ασχολούµαι ξανά, πιο συστηµατικά και εµπεριστατωµένα µε όλο αυτό τον θησαυρό που λέγεται Yoga, τόσο σε θεωρητικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο. Και όπως φαίνεται όσο πιο πολύ βυθίζοµαι µέσα της, τόσο πιο πολύ κατανοώ το γνωστό “εν οίδα ότι ουδέν οίδα”.
Γνωρίζουµε στην Ελλάδα (2004) αληθινά ποια είναι η Yoga;
Σίγουρα όχι. Ο περισσότερος κόσµος έχει σύγχυση, κακή πληροφόρηση ή άγνοια. Κάτι που δεν συµβαίνει στο εξωτερικό που έχουν επίγνωση των συστηµάτων της Yoga και µάλιστα αναπτυγµένες χώρες την έχουν ενσωµατώσει είτε στο Εθνικό Σύστηµα Υγείας (Αυστραλία) είτε στο Εθνικό Εκπαιδευτικό Σύστηµα (∆ανία) είτε διδάσκεται σε Πανεπιστηµιακό επίπεδο και αποτελεί µια εξεζητηµένη γνώση (ΗΠΑ, Γαλλία, Αγγλία).
Χρειαζόµαστε στην Ελλάδα τη σωστή πληροφόρηση και µάλιστα ωφέλιµο είναι να κάνουµε πρακτική εξάσκηση µε έναν εκπαιδευτή που γνωρίζει τι σηµαίνει Yoga. Χρειάζεται πολύ προσοχή και αγάπη αν πρόκειται να ασχοληθεί κανείς από µόνος του και ίσως µόνο µέσα από βιντεοκασέτες – DVD ή από βιβλία ή από κάποιον γνωστό.
Αν όµως υπάρχει ειλικρινής προσέγγιση στην Υoga, τότε και ο κατάλληλος ∆άσκαλος θα εµφανιστεί. Άλλωστε, ας µην ξεχνάµε ότι η Yoga είναι ο ίδιος µας ο εαυτός ή καλύτερα, η ένωση µε τον εαυτό µας!
Ποια είναι η αλήθεια για τον Yoga;
Οι ασκήσεις της Yoga είναι ένα µόνο µέρος όλου του συστήµατος. Επειδή δεν µας φτάνουν οι σελίδες για να σας εξηγήσω όλο το νόηµα και τη ιστορία της, θα σας αναφέρω επιγραµµατικά µόνο την αλήθεια του συστήµατος.
Ο Γιόγκα (όπως κανονικά προφέρεται) είναι µια σανσκριτική λέξη που παράγεται από το ρήµα γιουνγκ που σηµαίνει ενώνω. Είναι εποµένως µία µέθοδος που στοχεύει στην ένωση του ατοµικού εγώ µε το Απόλυτο ή Υπέρτατο ή Πνευµατική αρχή ή Θεό όπως ο καθένας κατανοεί καλύτερα αυτή την Πρωταρχική αιτία. Συγκεκριµένα αναφέρεται στο best seller βιβλίο “Αυτοβιογραφία ενός γιόγκι” του Παραµχάνσα Γιογκάναντα: «Στόχος της επιστήµης της yoga είναι να επιτευχθεί η απαραίτητη εσωτερική ησυχία µέσα από την οποία µπορεί κανείς πραγµατικά να γνωρίσει τον Θεό».
Γενικά η Yoga βοηθά τον κάθε ασκούµενο:
• Να βελτιώσει την υγεία του µέσω των διάφορων τεχνικών που επιστηµονικώς αποδεδειγµένα επιδρούν σ’ όλα τα συστήµατα του οργανισµού αλλά και του νου
• Να καλλιεργήσει εσωτερική ηρεµία, ισορροπία και τελικώς αρµονία
• Να γνωρίσει καλύτερα τον πραγµατικό του εαυτό
• Και µέσω της αυτογνωσίας να κατανοήσει τη σχέση µε τον εαυτό του, µε τους «άλλους» και γενικότερα µε την κοινωνία την δεδοµένη χρονική περίοδο της ζωής του.
Όπως αναφέρουν τα ιστορικά κείµενα, υπάρχουν τέσσερα κύρια µονοπάτια της Yoga:
Karma yoga: η συνειδητή δραστηριότητα (γιόγκα της δράσης)
Bhakti yoga: η συγκινησιακή ενέργεια (γιόγκα της αφοσίωσης)
Jnaya yoga: η γιόγκα της σκέψης και της παρατήρησης (γιόγκα της γνώσης ή της σκέψης)
Raja yoga: η γιόγκα της θέλησης (γιόγκα του φυσικού και νοητικού ελέγχου). Η Raja yoga, ή Βασιλική Γιόγκα είναι το σύστηµα της ινδοευρωπαϊκής Φυλής η οποία σήµερα διαβιεί κατά κύριο λόγο στον πλανήτη µας (Αφορισµοί της Γιόγκα – Πατάντζαλι – εκδ. Ιαµβλιχος).
Ο σκελετός της Raja yoga προέρχεται από τις γιόγκα σούτρες του Πατάντζαλι, ενός λόγιου και σοφού που κατέγραψε µε σαφήνεια της αρχές της Yoga και που πιστεύεται ότι γράφτηκαν τον 3ο αιώνα π.Χ. Το κλασσικό κείµενο πάνω στη Hatha Yoga είναι η Χάθα Γιόγκα Πραντίπικα (φως πάνω στην Yoga) η οποία περιγράφει τις διάφορες ασάνας και τις ασκήσεις αναπνοής οι οποίες σχηµατίζουν την βάση της σύγχρονης πρακτικής του συστήµατος.
Η εξάσκηση της Raja yoga µε την συστηµατική εφαρµογή πειθαρχιών κατευθύνει το άτοµο στον τελικό στόχο: την Αυτοπραγµάτωση. ∆εν πρέπει όµως να ξεχνούµε ότι αυτή η εξάσκηση πειθαρχιών «έρχεται» µε ένα φυσικό και αβίαστο τρόπο µε προϋπόθεση την παρατήρηση, κατανόηση και τη συµπεριφορά του Εαυτού µας (Υαma και Niyama).
Ο δρόµος που οδηγεί στη «γνώση» χωρίζεται σε 8 σκαλοπάτια ή βαθµίδες:
Yama: Κατανόηση συµπεριφοράς – αρµονική σχέση µε τους άλλους µη βία – αλήθεια – όχι κλοπή – εγκράτεια – όχι απληστία
Niyama: Αυτοπαρατήρηση – αρµονική σχέση µε τον εαυτό µας αυτοπειθαρχία – µελέτη του εαυτού και των γραφών π.χ. Αγία Γραφή – Πλάτωνας – Βέδες κ.λπ. – ικανοποίηση – καθαρότητα σώµατος και νου, παράδοση στον Θεό
Asana: διατήρηση του σώµατος σε µία ακίνητη στάση που µπορεί κανείς να νιώθει άνετα και ευχάριστα
Pranayama: έλεγχος της βιοενέργειας µέσω της αναπνοής
Pratyahara: Παρατήρηση και αποταύτιση των αισθήσεων
Dharana: Κατανόηση της προσοχής – παρατήρηση και συγκέντρωση κάποιου σηµείου
Dhyana: ∆ιαλογισµός – στοχασµός – παρατήρηση σκέψεων
Samadhi: Σιγή – απόλυτη ενότητα µε το παρόν.
Καταλαβαίνετε από τα παραπάνω ότι οι asanas είναι µια µόνο βαθµίδα από τις οκτώ και µάλιστα τρίτη στη σειρά. Για να φθάσεις σ ‘αυτήν χρειάζεται να πραγµατοποιηθούν οι προηγούµενες δύο. Παρόλα αυτά στο κείµενο της Χάθα Γιόγκα Πραντίπικα αναφέρεται ότι ένας αρχάριος µπορεί να ξεκινήσει πρώτα µε το σώµα και µόνο αργότερα όταν ο νους έχει γίνει πιο αρµονικός και σταθερός, εισάγει την αυτοπειθαρχία και τον αυτοέλεγχο. Όπως άλλωστε αναφέρει και ο Pattabhi Jois: Τα πρώτα δύο βήµατα προς τον έλεγχο του νου είναι η τελειότητα των yama και των niyamas. Εντούτοις, είναι αδύνατο να ασκηθούν οι πρακτικές και οι υπο-πρακτικές των yama και των niyama όταν τα όργανα του σώµατος και των αισθήσεων είναι αδύνατα και γεµάτα από εµπόδια. Ο µαθητής πρέπει πρώτα να κάνει την καθηµερινή πρακτική των asanas έτσι ώστε να καταστήσει το σώµα του ισχυρό και υγιές.
Η Hatha Yoga περιλαµβάνει τις 4 πρώτες βαθµίδες από το συνολικό σύστηµα της Raja Yoga.
Αυτή λοιπόν είναι η Hatha Yoga που έχει ως κύριο στόχο µέσω των Asanas (σταθερή, άνετη και ευχάριστη στάση) και της αναπνοής:
• Nα δυναµώσει και να βελτιώσει την υγεία του σώµατος
• Nα µπορεί το κάθε άτοµο να ελέγχει και να ηρεµεί το σώµα και το νου του
• Nα απελευθερωθεί η ενέργεια (Prana) ώστε να ρέει ανεµπόδιστα µέσα στο σώµα
• Nα ενεργοποιηθούν και να αφυπνισθούν τα ανώτερα κέντρα που είναι υπεύθυνα για την εξέλιξη της ανθρώπινης συνείδησης (νάντις και τσάκρας)
• Kαι τέλος όλα αυτά έχουν ως συνέπεια την προετοιµασία του ατόµου για διαλογισµό και “ένωση”.
Όµως για τους περισσότερους ανθρώπους η Hatha Yoga είναι απλά ένα µέσο για την διατήρηση της υγείας και της ευεξίας σε ένα σηµερινό λανθασµένο και “µηχανικό” τρόπο ζωής που κυριαρχεί το άγχος και η νωθρότητα. Η σηµαντικότητά της και η εξάπλωσή της σε όλο σχεδόν τον πλανήτη είχε ως αποτέλεσµα να δηµιουργηθούν συστήµατα Yoga που ταιριάζουν στην ιδιαιτερότητα του κάθε ατόµου, ή της κάθε κοινωνίας.
Yogahome Insight 